|
De opzet en onderdelen van de Matthaeus Passion
[ stop
muziek ] [ terug ]
Enkele
belangrijke punten in verband met de opzet
De onderdelen van de Matthaeus
- de vertelling
- aria's en arioso's
(recitatieven)
- koralen
- koren
de teksten
Enkele
belangrijke punten
- Voor een kerkdienst gemaakt ...
Elders is uitgelegd dat de Matthaeus Passion is gemaakt ten
behoeve van een kerkdienst.
Vandaar ook de twee delen.
- Structuur rondom het evangelieverhaal van Matthaeus
...
Centraal in de Mathhaeus Passion staat het
evangelieverhaal van de evangelist Matthaeus.
Hierin wordt het verhaal van verraad, gevangenneming, lijden,
veroordeling, sterven en kruisafneming van Christus beschreven.
Verdeeld in verschillende scènes plaatst Bach overdenkingen die reflecteren op
de beschreven gebeurtenissen:
- Arioso's (recitatieven) en aria's.
- Ook in koralen
wordt gereageerd op het verhaal.
- Drie grote Koren omsluiten het
geheel.
- Muzikale opzet en rollen ...
Het stuk is tweekorig opgezet. Dit betekent dat er twee koren en
twee orkesten zingen en spelen (Dit heeft behalve een muzikale
functie ook een symbolische betekenis). De muzikale
deelnemers aan het verhaal zijn de solisten (sopraan, alt,
tenoren en bassen), het koor en het orkestpartijen.
Rolverdeling in het verhaal is:
- de evangelist (een tenor)
- Jesus (een Bas)
- de solisten die de aria's en arioso's zingen en soms een
figuur uit het volk of een van de leerlingen (Judas, Petrus)
uitbeelden.
- twee koren (die een dialoog mogelijk maken, maar gezamenlijk
ook vaak de rol van het volk / de menigte of de gemeenschap van
de gelovigen tot uitdrukking brengen).
[ naar boven ]
De
onderdelen van de Matthaeus
De Mattaeus Passion kent rondom de tekst van het
Matthaeus-evangelie de volgende belangrijke onderdelen:
De vertelling van het
Matthaeus-evangelie
Het passieverhaal uit het evangelie van Matthaeus vormt de kern
van de Matthaeus Passion.
Dit wordt -reciterend (vertellend)- gezongen door de evangelist.
Deze wordt muzikaal eenvoudig
begeleid door de basso continuo.
Aria's en arioso's
(recitatieven)
Aria's en arioso's
(recitatieven) zijn zangstukken met een poëtische tekst
over een voorafgaande scène in het verhaal. Zij sluiten meestal
een deel van het verhaal hiermee af of onderstrepen het. Het
zijn abstracte teksten die een algemeen karakter hebben, bestemd
voor iedereen.
Het wordt meestal gezongen door één solist die (vaak) wordt
begeleid door een specifiek instrument en de basso-continuo
(eenvoudige begeleiding van orgel en enkele lage
strijkinstrumenten). Op sommige plaatsen in de Matthaeus wordt
een duet gezongen of wordt in dialoog met het koor gezongen.
Arioso en aria horen bij elkaar. Vaak gaat een arioso vooraf aan
een aria en wordt ze gevolgd door een aria (maar niet altijd).
Beiden worden in het algemeen door dezelfde solist gezongen en
met dezelfde instrumenten begeleidt.
Er zit een -voor mensen van die tijd bekende- symboliek in de
Bachs keuze van de solist (sopraan, alt, tenor of bas) voor een
aria.
- Een arioso
(recitatief) heeft een recitatief (opzeggen/voorlezen)
karakter en wordt daarom dus ook vaak als "recitatief"
omschreven. De tekst wordt achter elkaar door gezongen (dus niet
herhaald zoals bij een aria). De begeleiding is wel melodisch
maar betrekkelijk eenvoudig in vergelijking met de aria.
- De aria
is eveneens een bezinnende tekst maar melodisch veel rijker
uitgewerkt. Teksten worden herhaald. De structuur is in het
algemeen: deel A, deel B en herhaling van deel A (dit heet:
"da capo").
[ naar boven ]
Koralen
Koralen
zijn voor de kerkganger heel bekende kerkliederen, die in
het gezangenboek staan dat iedere gelovige heeft. Muziek, tekst
en betekenis zijn bekend. Een aantal zelfs ook nog steeds voor
ons (ze worden bijvoorbeeld regelmatig gespeeld bij gelegenheden
als dodenherdenking ed.). Iedereen snapte dus wat Bach met zijn
plaatsing van een bepaalde koraal in het verhaal bedoelde. Ze
staan dus ook voor het medeleven en de reactie van de
gelovige.
De melodie is gemakkelijk herkenbaar en zingbaar. De tekst wordt
doorlopend gezongen (geen herhaling). Het is eenduidige en
eenvoudige muziek met eenvoudig(e) (klinkende) muzikale
begeleiding. Door die eenvoud is de hele tekst ook goed
verstaanbaar.
Een heel bekend koraal is "O
Haupt voll Blut und Wunden".
Koren
In de koren wordt de reactie van "het volk" op de
gebeurtenissen uitgedrukt.
Er zijn drie grote en indrukwekkende koorstukken in de
Matthaeus Passion opgenomen.
Het openingskoor : "Kommt ihr
töchter helft mir klagen ..."
Ter afsluiting van het eerste deel (bewerking van een koraal):
"O
mensch bewein dein sunde gross ..." Het slotkoor van de
Matthaeus: "Wir setzen uns mit
tränen nieder ...". (Dit was aanvankelijk als openingskoor
voor de Johannes Passion bedoeld en bij de eerste uitvoering daarin
opgenomen.)
In sommige aria's spelen de koren ook een rol.
Teksten van Picander
De teksten voor aria's en arioso's zijn
gemaakt door Christian Friedrich
Henrici, alias Picander.
Deze schreef meer voor Bach. Ze
worden in het algemeen niet tot hoogstaande poëzie gerekend.
Bach heeft ze zelf heel bewust geselecteerd en aangepast (ook
hierin zit symboliek)
(klik hier voor de hele tekst van de MP
...).
[ naar boven ]
[ terug ]
|
